στη Μαρώνεια της Θράκης και ήταν γόνος
πλούσιας οικογένειας. Ήταν αδελφή του
κυνικού φιλοσόφου Μητροκλέους και υπήρξε
και η ίδια μαθήτρια της κυνικής σχολής
της Θήβας, στην οποία δίδασκε ο Κράτης και ο
ο αδελφός της Μητροκλής τον 4ο π.Χ αιώνα.
Υπήρξε η πρώτη γυναίκα μαθήτρια κυνικής σχολής.
Ερωτεύτηκε τρελά τον φίλο του αδελφού της,
επίσης κυνικό φιλόσοφο, τον Κράτη,
και θαύμαζε τον τρόπο ζωής του,
που περιοριζόταν στα απολύτως απαραίτητα,
απαλλαγμένος από τις ανάγκες.
Ζούσε σκληραγωγημένος, πάμπτωχος, αν και
καταγόταν από πλούσια και αριστοκρατική οικογένεια
αντισυμβατικός, και σεξουαλικά απελευθερωμένος,
που για τα ήθη της εποχής του, θεωρούνταν προκλητικός.
Μάταια οι γονείς της προσπαθούσαν να την
πείσουν να διαλέξει για σύζυγο, κάποιον
από τους πλούσιους αριστοκράτες που την
πολιορκούσαν. Η Ιππαρχία απειλούσε πως
θα αυτοκτονούσε αν δεν της επέτρεπαν
να τον παντρευτεί.
Οι γονείς της απεγνωσμένοι από την συμπεριφορά
της κόρης τους, ζήτησαν από τον ίδιο τον Κράτη
να την πείσει πως δεν ήταν κατάλληλος σύζυγος γι' αυτήν.
Ο φιλόσοφος Κράτης χρησιμοποίησε ένα ασυνήθιστο
επιχείρημα για να την πείσει.
Σηκώθηκε όρθιος μπροστά της, έβγαλε
όλα του τα ρούχα και της είπε:
"ὁ μὲν νυμφίος οὗτος, ἵ δὲ κτῆσις αὕτη,
πρὸς ταῦτα βουλεύου· οὐδὲ γὰρ ἔσεσθαι
κοινωνός, εἰ μὴ καὶ τῶν αὐτῶν
ἐπιτηδευμάτων γενηθείης."
"αυτός είναι ο γαμπρός και αυτή η περιουσία του.
Αποφάσισε μετά από σκέψη, γι' αυτά.
Διότι δεν θα είσαι σύντροφος, αν δεν
αποδεχθείς και τις συνήθειες μου".
Η Ιππαρχία ήταν τόσο ερωτευμένη με το
ελεύθερο πνεύμα αυτού του φιλοσόφου,
που ούτε ο τρόπος ζωής του την ένοιαζε,
ούτε η ασχήμια, ούτε και η καμπούρα του,
όπως σημειώνει ο Διογένης Λαέρτιος.
Δέχτηκε να μοιραστεί μαζί του τη ζωή της.
Ντύθηκε ανδρικά ρούχα, όμοια με του Κράτη,
ζούσαν όπου έβρισκαν ακόμη και μέσα σε πυθάρια,
όπως ο Διογένης, (Simplicius Phil.,)
[(Κράτητι μὲν ὁ πίθος ἤρκεσεν εἰς οἴκησιν,
καὶ γαμετὴν ἔχοντι τὴν καλὴν Ἱππαρχίαν]
και συνουσιαζόταν μαζί του ελεύθερα στο δρόμο,
ακολουθώντας έναν ιδιαίτερα πρωτοποριακό τρόπο ζωής,
ακόμη και για τα σημερινά δεδομένα.
Μαζί απέκτησαν και ένα γιο που τον ονόμασαν
Πασικλέα και ίσως και ένα κορίτσι.
Ο ίδιος ο Κράτης ονόμασε το γάμο τους κυνογάμια,
αφού δημοσίως συνουσιαζόταν μαζί της και τέλεσε
τα κυνογάμια στην Ποικίλη στοά.
(γήμας δὲ Ἱππαρχίαν τὴν Μαρωνεῖτιν κυνογαμίαν τὸν γάμον ἐκάλεσε).
Ας δούμε όμως τι γράφει το λεξικό της Σούδας
για τον Κράτη και το γάμο του με την Ιππαρχία
και όσα προκλητικά έπραξε.
Suda, Lexicon
<Κράτης,> Ἀσκώνδου, Θηβαῖος, φιλόσοφος Κυνικός, μαθητὴς
Διογένους καὶ Βρύσωνος τοῦ Ἀχαιοῦ· ὃς ἐξαργυρίσας τὴν οὐσίαν
δέδωκε τὰ ἀργύρια τραπεζίτῃ εἰπών, εἰ οἱ παῖδες αὐτῷ φιλοσοφή-
σουσι, τῷ δήμῳ δοῦναι, εἰ δὲ μή, τοῖς παισὶν αὐτοῖς. γήμας δὲ
Ἱππαρχίαν τὴν Μαρωνεῖτιν κυνογαμίαν τὸν γάμον ἐκάλεσε. παῖδα
δὲ ἔσχεν ἐξ αὐτῆς Πασικλέα. ἦν δὲ ἐπὶ τῆς ριγʹ Ὀλυμπιάδος.
ἐπεκλήθη δὲ Θυρεπανοίκτης διὰ τὸ ἀδεῶς ἐπεισιέναι εἰς παντός,
οὗπερ ἠβούλετο, οἶκον. οὗτος καταλιπὼν τὴν οὐσίαν μηλόβοτον,
ἀρθεὶς ἐπὶ τοῦ βωμοῦ εἶπεν· ἐλευθεροῖ Κράτητα Θηβαῖον Κράτης.
ἔγραψε φιλόσοφα. ὅτι Κράτης εἶπεν· ἔρωτα παύει λιμός· εἰ δὲ
μή, χρόνος· ἂν δὲ μηδὲ τούτῳ δύνασαι, βρόχος. οὗτος κατεπόντωσε
τὴν οὐσίαν, ὡς λέγει Φιλόστρατος ὁ Λήμνιος ἐν τῷ βίῳ Ἀπολλωνίου
τοῦ Τυανέως. καὶ ζήτει ἐν τῷ Ἀναξαγόρας.
Theodoretus Scr. Eccl., Theol.,
Οὗτος εἰώθει λέγειν, τῆς εἰς τὰ ἀφροδίσια ὁρμῆς
κατάπλασμα λιμὸν εἶναι, εἰ δὲ μή, βρόχον.
Ἀλλὰ τοῦ πάθους ἐπαναστάντος,
Ἱππαρχίαν τὴν Μαρωνεῖτιν δημοσίᾳ ἔγημε
καὶ τὰ κυνογάμια ἐν τῇ Ποικίλῃ ἐτέλεσεν,
ἐρρῶσθαι πολλὰ φράσας τῇ ὑψηγορίᾳ τῶν λόγων.
Σε κάποιο συμπόσιο που παρέθεσε ο βασιλιάς
της Θράκης Λυσίμαχος, ο Θεόδωρος έκανε μια
ιδιαίτερα αισχρή χειρονομία για να την ταπεινώσει.
Τράβηξε το ρούχο της, ώστε να την ξεγυμνώσει.
Η Ιππαρχία έμεινε ατάραχη, αλλά ο Θεόδωρος δεν
σταμάτησε εκεί, και είπε:
"αὕτη ἐστὶν ἵ τὰς παρ' ἱστοῖς ἐκλιποῦσα κερκίδας;"
"αυτή είναι που παράτησε τις σαΐτες και τον αργαλειό;"
"ἐγώ," φησίν, "εἰμί, Θεόδωρε· ἀλλὰ μὴ κακῶς σοι
δοκῶ βεβουλεῦσθαι περὶ αὑτῆς, εἰ, τὸν χρόνον ὃν
ἔμελλον ἱστοῖς προσαναλώσειν,
τοῦτον εἰς παιδείαν κατεχρησάμην;"
"εγώ είμαι είπε Θεόδωρε, αλλά μήπως νομίζεις
ότι κακώς έπραξα, που δεν δαπάνησα τον χρόνο
μου στον αργαλειό αλλά τον χρησιμοποίησα
για την παιδεία;"
Ας δούμε όμως ποιός ήταν ο Θεόδωρος
σύμφωνα με το λεξικό της Σούδας:
Suda, Lexicon
<Θεόδωρος,> ὁ ἐπίκλην Ἄθεος, ὃς ἠκροάσατο Ζήνωνος τοῦ
Κιτιέως, διήκουσε δὲ καὶ Βρύσωνος καὶ Πύρρωνος τοῦ Ἐφεκτικοῦ.
ἀδιαφορίαν δοξάζων καὶ παραδιδοὺς αἵρεσιν ἰδίαν εὗρεν, ἥτις Θεο-
δώρειος ἐκλήθη. οὗτος ἔγραψε πολλὰ συντείνοντα εἰς τὴν οἰκείαν
theta.150.5
αἵρεσιν, καὶ ἄλλα τινα. οὗτος εἶπε πρὸς Ἱππαρχίαν, τὴν γυναῖκα
Κράτητος· αὕτη ἐστὶν ἡ τὰς πρὸς ἱστοὺς ἐκλιποῦσα κερκίδας καὶ τρί-
βωνα φοροῦσα.
Σε βιβλία του Κράτητος αναφέρεται ότι
η Ιππαρχία ήταν άριστη φιλόσοφος,
γράφοντας τραγωδίες με υψηλότατο φιλοσοφικό
χαρακτήρα, που δήλωναν και τον ελεύθερο τρόπο
σκέψης και ζωής της.
Πέθανε σε βαθιά γεράματα και τάφηκε στην Βοιωτία.
Ορισμένα αποσπάσματα που αναφέρονται
σε όσα είπε η Ιππαρχία:
Ἱππαρχίᾳ.
28.1.1
Αἱ γυναῖκες ἀνδρῶν οὐκ ἔφυσαν χείρους. Ἀμαζόνες
γοῦν αἱ τοσαῦτα ἔργα ἀσκήσασαι ἐν οὐδενὶ ἀνδρῶν
ἐμειονέκτησαν. ὥστε εἰ μέμνησαι τούτων, μὴ ἀπολιποῦ
τούτων· οὐ γὰρ ἂν πείσειας ἡμᾶς, ὡς παρ' ἑαυτῇ θρύπτει.
28.1.5
αἰσχρὸν δὲ ὡς ἐπὶ τούτῳ συγκυνίζειν καὶ ἐν πύλαις
εὐδοκιμήσασαν τῷ γαμέτῃ καὶ τῷ πλούτῳ νῦν μετα-
νοεῖν καὶ ἐκ μέσης τῆς ὁδοῦ ἀναστρέφειν.
Τῇ αὐτῇ.
29.1.1
Οὐκ ἀπὸ τοῦ ἀδιαφορεῖν περὶ πάντα κυνικὴν τὴν φι-
λοσοφίαν ἡμῶν ἐκάλεσαν ἀλλ' ἀπὸ τοῦ σφοδρῶς ὑπο-
μένειν τὰ ἄλλοις διὰ μαλακίαν ἢ δόξαν ἀνυπομόνητα,
ὥστε διὰ τοῦτο καὶ οὐ διὰ τὰ πρῶτα κεκλήκασι κύνας
29.1.5
ἡμᾶς. μένε οὖν καὶ συγκύνιζε (οὐ γὰρ ἔφυς χείρων
Epistle 29, section 1, line 6
ἡμῶν· οὐδὲ γὰρ αἱ κύνες τῶν κυνῶν), ἵνα σοι γένηται
καὶ ἀπὸ τῆς φύσεως ἐλευθερωθῆναι, ὥστε ἀπὸ τοῦ
νόμου ἢ διὰ κακίαν πάντες δουλεύουσιν.
Τῇ αὐτῇ.
30.1.1
Ἔπεμψά σοι τὴν ἐξωμίδα, ἣν ὑφηναμένη μοι
ἔπεμψας, ὅτι ἀπαγορεύεται τοῖς καρτερίᾳ χρωμένοις
τοιαῦτα ἀμπέχεσθαι, καὶ ἵνα σε τούτου τοῦ ἔργου
ἀποπαύσαιμι, εἰς ὃ πολλῇ σπουδῇ ἐξῆλθες, ἵνα τις
30.1.5
δόξῃς φίλανδρος τοῖς πολλοῖς εἶναι. ἐγὼ δὲ εἰ μὲν διὰ
ταῦτά σε ἠγόμην, εὖ γε ποιεῖς καὶ αὐτὴ διὰ τούτων
ἐπιδεικνυμένη μοι· εἰ δὲ διὰ φιλοσοφίαν, ἧς καὶ αὐτὴ
ὠρέχθης, τὰ τοιαῦτα σπουδάσματα ἔα χαίρειν, πειρῶ
δὲ εἰς τὰ κρείττω τῶν ἀνθρώπων τὸν βίον ὠφελεῖν.
30.1.10
ταῦτα γὰρ ἔμαθες καὶ παρ' ἐμοὶ καὶ παρὰ Διογένει.
Τῇ αὐτῇ.
31.1.1
Λόγος ψυχῆς ἡγεμὼν καλὸν ἔργον καὶ μέγιστον ἀγα-
θὸν ἀνθρώποις. ζήτει οὖν, ὅτῳ τρόπῳ κτήσῃ τοῦτον·
ἀνθέξῃ γὰρ εὐδαίμονος βίου καὶ κτήματος. ζήτει δὲ
ἄνδρας σοφούς, κἂν δέῃ ἐπ' ἔσχατα γῆς ἀφικνεῖσθαι.
Τῇ αὐτῇ.
32.1.1
Ἧκόν τινες παρὰ σοῦ κομίζοντες ἐξωμίδα καινήν,
ἣν ἔφασκον ποιῆσαί σε, ἵνα ἔχοιμι ἐς τὰ χειμάδια.
ἐγὼ δὲ ὅτι μέν σοι μέλω, ἀπεδεξάμην σε, ὅτι δὲ ἔτι
ἰδιωτεύεις καὶ οὐ φιλοσοφεῖς, εἰς ὅ σε προυτρεψάμην,
32.1.5
μέμφομαι. ἔτι οὖν καὶ νῦν ἐπάνηκε, εἴ σοι ὄντως
μέλει καὶ οὐ καλλωπίζῃ ἐπὶ τούτῳ, καὶ σπούδαζε δι'
ἃ ἐπεθύμησας ἡμῖν συνελθεῖν πρὸς γάμον ταῦτα πράτ-
τειν, ταλασίας δὲ τὰς μικρὰς ὠφελείας ἔα ποιεῖν ταῖς
ἄλλαις γυναιξίν, αἳ μηδενὸς τῶν αὐτῶν σοι ὠρέχθησαν.
Τῇ αὐτῇ.
Epistle 33, section 1, line 1
Ἐπυθόμην σε ἀποτεκεῖν καὶ εὐμαρῶς· σὺ μὲν γὰρ
οὐδὲν ἡμῖν ἐδήλωσας. χάρις δὲ θεῷ καὶ σοί. πέ-
πεισαι ἄρα ὅτι τὸ πονεῖν αἴτιόν ἐστι τοῦ μὴ πονεῖν·
οὐδὲ γὰρ ἂν ὧδέ γ' εὐμαρῶς ἀπέτεκες, εἰ μὴ κύουσα
33.1.5
ἐπόνεις ὥσπερ οἱ ἀγωνισταί. ἀλλ' αἱ πολλαὶ γυναῖ-
κες, ἐπειδὰν κύωσι, θρύπτονται· ἐπειδὰν δὲ ἀποτέκω-
σιν, αἷς δ' ἂν συμβῇ περισωθῆναι, νοσερὰ τὰ βρέφη
γεννῶνται. ἀλλ' ἐπιδείξασα, εἰ ὅπερ ἐχρῆν ἥκειν
ἀφῖκται, μελέτω σοι τούτου τοῦ σκυλακίου ἡμῶν·
33.1.10
μελήσει δέ, ἐὰν ἀσφαλῶς σαυτῇ παραπλησίως ἐπεις-
έλθῃς. **.
33.2.1
ἔστω οὖν λουτρὸν μὲν ψυχρόν, σπάρ-
γανα δὲ τρίβων, τροφὴ δὲ γάλακτος ὅσον γε μὴ ἐς
κόρον, βαυκαλήσεις δὲ ἐν ὀστρακίῳ χελώνης· τοῦτο
γάρ φασι καὶ πρὸς νοσήματα παιδικὰ διαφέρειν. ἐπει-
33.2.5
δὰν δὲ ἐς τὸ λαλεῖν ἢ περιπατεῖν ἔλθῃ, κοσμήσασα
αὐτὸ μὴ ξίφει, ὥσπερ ἡ Αἴθρα τὸν Θησέα, ἀλλὰ
βακτηρίᾳ καὶ τρίβωνι καὶ πήρᾳ, τοῖς μᾶλλον δυναμέ-
νοις φυλάττειν ἀνθρώπους ξιφῶν, πέμπε Ἀθήναζε. τὰ
δ' ἄλλα ἡμῖν μελήσει πελαργὸν ἐς τὸ γῆρας ἑαυτῶν
33.2.10
ἀντὶ κυνὸς θρέψαι.
Διογένης Λαέρτιος vi 96-98 -ΙΠΠΑΡΧΙΑ-
Ἐθηράθη δὲ τοῖς λόγοις καὶ ἵ ἀδελφὴ τοῦ
Μητροκλέους Ἱππαρχία. Μαρωνεῖται δ' ἦσαν ἀμφότεροι.
Καὶ ἤρα τοῦ Κράτητος καὶ τῶν λόγων καὶ τοῦ βίου,
οὐδενὸς τῶν μνηστευομένων ἐπιστρεφομένη,
οὐ πλούτου, οὐκ εὐγενείας, οὐ κάλλους·
ἀλλὰ πάντ' ἦν Κράτης αὐτῇ. καὶ δὴ καὶ ἠπείλει
τοῖς γονεῦσιν ἀναιρήσειν αὑτήν, εἰ μὴ τούτῳ δοθείη.
Κράτης μὲν οὖν παρακαλούμενος ὑπὸ τῶν γονέων
αὐτῆς ἀποτρέψαι τὴν παῖδα, πάντ' ἐποίει,
καὶ τέλος μὴ πείθων, ἀναστὰς καὶ ἀποθέμενος
τὴν ἑαυτοῦ σκευὴν ἀντικρὺ αὐτῆς ἔφη,
"ὁ μὲν νυμφίος οὗτος, ἵ δὲ κτῆσις αὕτη,
πρὸς ταῦτα βουλεύου· οὐδὲ γὰρ ἔσεσθαι κοινωνός,
εἰ μὴ καὶ τῶν αὐτῶν ἐπιτηδευμάτων γενηθείης."
Εἵλετο ἵ παῖς καὶ ταὐτὸν ἀναλαβοῦσα σχῆμα συμπεριῄει
τἀνδρὶ καὶ ἐν τῷ φανερῷ συνεγίνετο καὶ ἐπὶ τὰ δεῖπνα ἀπῄει.
ὅτε καὶ πρὸς Λυσίμαχον εἰς τὸ συμπόσιον ἦλθεν,
ἔνθα Θεόδωρον τὸν ἐπίκλην Ἄθεον ἐπήλεγξε,
σόφισμα προτείνασα τοιοῦτον·
ὃ ποιῶν Θεόδωρος οὐκ ἂν ἀδικεῖν λέγοιτο,
οὐδ' Ἱππαρχία ποιοῦσα τοῦτο ἀδικεῖν λέγοιτ' ἄν·
Θεόδωρος δὲ τύπτων ἑαυτὸν οὐκ ἀδικεῖ, οὐδ'
ἄρα Ἱππαρχία Θεόδωρον τύπτουσα ἀδικεῖ.
ὁ δὲ πρὸς μὲν τὸ λεχθὲν οὐδὲν ἀπήντησεν,
ἀνέσυρε δ' αὐτῆς θοἰμάτιον· ἀλλ' οὔτε
κατεπλάγη Ἱππαρχία οὔτε διεταράχθη ής γυνή.
ἀλλὰ καὶ εἰπόντος αὐτῇ,
"αὕτη ἐστὶν (E. Ba. 1236)
ἵ τὰς παρ' ἱστοῖς ἐκλιποῦσα κερκίδας;",
"ἐγώ," φησίν, "εἰμί, Θεόδωρε· ἀλλὰ μὴ κακῶς σοι
δοκῶ βεβουλεῦσθαι περὶ αὑτῆς, εἰ, τὸν χρόνον ὃν
ἔμελλον ἱστοῖς προσαναλώσειν, τοῦτον εἰς παιδείαν
κατεχρησάμην;" καὶ ταῦτα μὲν καὶ ἄλλα μυρία τῆς φιλοσόφου.
Φέρεται δὲ τοῦ Κράτητος βιβλίον Ἐπιστολαί,
ἐν αἷς ἄριστα φιλοσοφεῖ, τὴν λέξιν ἔστιν ὅτε
παραπλήσιος Πλάτωνι. γέγραφε καὶ τραγῳδίας
ὑψηλότατον ἐχούσας φιλοσοφίας χαρακτῆρα,
οἷόν ἐστι κἀκεῖνο (N2 pp. 809 sq.)·
οὐχ εἷς πάτρας μοι πύργος, οὐ μία στέγη,
πάσης δὲ χέρσου καὶ πόλισμα καὶ δόμος
ἕτοιμος ἵμῖν ἐνδιαιτᾶσθαι πάρα.
Ἐτελεύτησε δὲ γηραιὸς καὶ ἐτάφη ἐν Βοιωτίᾳ.
Ιδιαίτερα ελεύθερο πνεύμα η Ιππαρχία,
η πρώτη θα λέγαμε σήμερα φεμινίστρια.
Ζούσε σε πλήρη ισότητα με τον σύντροφο της,
πέταξε ακόμη και τα γυναικεία ρούχα της και
μαζί έζησαν ως σύγχρονοι ΧΙΠΠΥΣ δίνοντας
άλλον αέρα στην κυνική φιλοσοφία, που
διέφερε πολύ από όσα διακήρυτταν οι πρώτοι κυνικοί.
ΑΝΤΙΣΥΜΒΑΤΙΚΗ ΖΩΗ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΗ ΣΤΗΝ
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΜΟΝΟ;
απαλλαγμένη από τις σκοτούρες της καθημερινότητας.
Μαγκιά τους.
Μήπως να το ρίχναμε και εμείς στον κυνισμό και να
γλυτώναμε από την ακρίβεια και την αβεβαιότητα του αύριο;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου